ABD’nin Florida eyaletinde yaşayan 50 yaşındaki inşaat işçisi halsizlik, iştahsızlık, karında ağrı ve şişlik, bulantı ve kusma, idrarda koyuluk şikayetleriyle sağlık ekiplerine başvurdu.
Hastayı muayene eden Florida Üniversitesi sağlık ekibi kronik hepatit C tespit etti.
Testler sonucunda transaminaz denilen karaciğer enzimlerinde artış görüldü.
Karaciğer biyopsisi sonucunda da hastaya ağır akut hepatit teşhisi konuldu.
Doktorlar hastalığın sebeplerini araştırırken sigara, alkol, uyuşturucu kullanımı ve beslenme ile ilgili sorular sordular.
Hastanın söylediği tek bir şey normalin dışındaydı.
Son üç hafta boyunca, her iş gününde dörder, beşer kutu enerji içeceği tüketmişti.
Enerji içeceği kullanımını bırakan hastada belirtilerin de kaybolduğu gözlendi.
Dr Jennifer Harb’ın liderliğindeki araştırmacılar, enerji içeceği tüketiminin hızla arttığını ve tüketicilerin bu içeceklerin içeriği ve potansiyel riskleri hakkında bilinçlendirilmesi gerektiğini söyledi.
‘Herhangi bir besin değeri yok’
İngiliz Karaciğer Vakfı Genel Müdürü Andrew Langford ise enerji içeceklerinin herhangi bir besin değerinin olmadığını söyledi.
Langford bu içeceklerin çok fazla tüketilmesinin karaciğerin işlevini yitirmesine ve ciddi problemlere sebep olabileceğini de vurguladı.
Andrew Langford “Bol su içmek, sınırlı alkol tüketimi ve düzenli egzersizi içeren bir diyet sağlıklı bir karaciğere sahip olmanıza yardımcı olabilir.” dedi.
‘Enerji içecekleri sağlığa zararlı’
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Türkiye ve Avrupa genelinde tüketimi hızla artan enerji içeceklerinin, halk sağlığını olumsuz etkilediğini belirtiyor.
Yoğun kafein içeren enerji içecekleri, özellikle çocuk ve gençlerin sağlığını tehdit ediyor. Enerji içeceklerinin fazla miktarda tüketilmesi, kafein zehirlenmesi riskini artırıyor.
WHO Avrupa Ofisi, enerji içeceklerinin halk sağlığı üzerindeki etkileri konusunda kapsamlı bir rapor hazırladı. Rapora göre, enerji içecekleri, sağlık açısından olumsuz etkiler içeriyor.
Uyarıcı etki yaptığı gerekçesiyle özendirilen enerji içecekleri, geçici olarak öğrenme performansını artırıyor. Bu nedenle özellikle çocuklar ve gençler tarafından sıkça tüketiliyor.
Kafein zehirlenmesi riski
Rapora göre, enerji içecekleriyle ilgili en önemli sorun, içerdiği kafein miktarı. Kahve sıcak olduğu için yavaş yavaş tüketiliyor. Ancak enerji içeceği soğuk olduğu için kısa sürede aşırı miktarda tüketilebiliyor. Bu da kafein zehirlenmesi olasılığını artırıyor.
Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu’nun araştırmasına göre çocukların vücuduna giren kafeinin yüzde 43’ü enerji içecekleri yoluyla alınıyor. Bu oran gençlerde yüzde 13, yetişkinlerde ise, yüzde 8.
Enerji içecekleri ile ilgili bir başka sorun da alkolle birlikte alınması. 18 – 29 yaş aralığındakilerin yüzde 70’i enerji içeceğini alkolle karıştırıyor. Bunun yol açtığı sorunlardan biri, enerji içeceğinin alkolün etkisini bastırması nedeniyle sarhoş olunduğunun geç anlaşılması.
WHO Avrupa Ofisi’nin raporuna göre, ABD ve Avustralya’da yapılan araştırmalar aşırı enerji içeceği tüketiminden kaynaklanan sorunların arttığını gösterdi ve örgüt, bu tür kapsamlı araştırmaların Avrupa’da da yapılması gerektiğini vurguluyor.
Enerji içecekleri Türkiye ve bütün Avrupa ülkelerinde satılıyor.
Sınırlama getirilsin
Ancak bazı ülkeler bu içeceklere karşı önlem almaya başladı. Örneğin Macaristan’da enerji içecekleri özel sağlık vergisine tabi.
İsveç’te de bazı içecekler sadece eczanelerde satılıyor ve çocuklara satışı yasak.
WHO Avrupa Ofisi araştırma grubu, enerji içeceklerinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkisinin kesinleştiğini belirtiyor. Bu nedenle enerji içecekleri konusunda yaş sınırlandırması getirilmesini salık veriyor.
Örgüt ayrıca maksimum kafein seviyesinin belirlenmesini ve sözkonusu içecekleri çocuk ve gençlere pazarlayan reklamların yasaklanmasını da öneriyor.
Raporda, hekimlerin enerji içeceğine bağlı sağlık sorunlarının belirtilerini daha kolay tanıyabilmeleri için eğitimden geçirilmeleri de öneriliyor.
Alkolsüz ve çok fazla kafein içeren enerji içecekleri, aynı zamanda vitamin ve uyarıcı etkiye sahip taurine, gingseng, guarana gibi maddeler barındırıyor.
Türkiye pazarında artan enerji içeceği miktarı, 2012 yılı rakamlarına göre 30 milyon litreden fazla. Türkiye’de kişi başına düşen yıllık enerji içeceği tüketimi 0,33 kutu.
Bu oran Avrupa’da çok daha yüksek bir seviyede seyrediyor. Kişi başı yıllık enerji içeceği tüketim Avrupa’da ortalama 10 kutu civarında.
Enerji içecekleri kalbe zararlı mı?
Araştırmacılar, ‘kafein içeren enerji içeceklerinin kalp atışlarının seyrini değiştirdiği’ uyarısını yaptı.
Almanya’daki Bonn Üniversitesi’nde yapılan araştırmada enerji içeceği içen 17 kişinin kalp atışları, söz konusu içeceği tüketmelerinden bir saat sonra incelendi.
Araştırma, enerji içeceği içilmesinin ardından ‘kalp kasılmalarının’ çok daha güçlü yaşandığını ortaya koydu.
Araştırmayı gerçekleştiren ekip, Kuzey Amerika Radyoloji Derneği’nin yıllık toplantısında, çocukların ve özel sağlık durumu bulunanların enerji içeceklerinden uzak durması gerektiğini söyledi.
Araştrımacı Dr. Jonas Dorner, bu içeceklerdeki kafein oranının kahve veya Cola içeceklerindeki kahve oranından üç kata kadar daha fazla olduğunu hatırlattı.
Dr. Dorner, yüksek kafein oranlarıyla bu içeceklerin, hızlı kalp atışı, çarpıntı, kan basıncının yükselmesi gibi yan etkilerinin bulunduğunu söyledi.
Ölüm riski
Dr. Doyner bazı durumlarda bunun hastalık nöbetleri veya ani ölümle sonuçlanabileceğini de belirtti.
Araştırmada katılımcılara 100 ml’sinde 35 mg kafein ve 100 ml’sinde 400 mg torin içeren bir içecek verildi.
Dr. Dorner, enerji içeceği kullanımının kardiyak kontraktilite üzerinde kısa vadeli etkisi olduğunu söyledi.
Bunun yanında Dr. Dorner kardiyak kontraktiliteyle ilgili bu güçlü etkinin günlük aktiviteleri veya spor performansını etkileyip etkilemediğini veya nasıl etkilediğini bilmediklerini söyledi.
Kalp hastalığı bulunan insanlar üzerindeki söz konusu etki de bilinmiyor.
Bununla birlikte araştırma ekibi, çocuklar ve düzensiz kalp atışı olanların bu içeceklerden uzak durması gerektiğini söylüyor.
Daha önce de İngiltere Alkolsüz İçecekler Derneği enerji içeceklerinin çocukların kullanımı için uygun olmadığını açıklamıştı.
‘Enerji içecekleri uyuşturucu kullanımını özendirebilir’
İngiltere’nin en büyük öğretmen sendikalarından biri olan NASUWT, enerji içeceklerinin çocukların sınıfta davranışlarını bozduğunu ve kafein yüklü bu içeceklerin, uyuşturucu kullanımını özendirebileceği uyarısında bulundu.
Sendikanın Genel Sekreteri Chris Keates, öğrencilerin sabahın ilk saatlerine kadar uyanık kalabilmek için enerji içeceği kullandığını, sonra uykusuzlukla baş edebilmek için yeniden bu içeceklere başvurduğunu belirterek çok sayıda öğretmenin bu konuda kaygılı olduğunu belirtti.
NASUWT, okullarda enerji içeceği konusunda başlattığı kampanya kapsamında, aşırı derecede enerji içeceği tüketimiyle alkol, esrar ve mephedrone adlı keyif verici madde kullanımı arasında bağlantı olduğunu söyleyen Swanswell adlı yardım örgütüyle işbirliği yaptı.
Swanswell, uyuşturucu ve alkol bağımlılığı konusunda çalışmalar yürütüyor.
‘Kısır döngü’
Bu dernek, çok sayıda genç bağımlının uzmanlara, uykusuzluk ve anksiyeteyle başa çıkmak için alkol ve uyuşturucuya başladığını söylemesi üzere alarma geçtiğini belirtiyor.
Bu belirtilerin aşırı miktarda, yüksek oranda şeker içeren yiyecek ve içecek tüketilmesine bağlı olduğu belirtiliyor.
Hannah Broughton adlı dernek görevlisi “Uyuşturucunun enerji seviyesini düşürmesine karşı uyarıcı olarak kafein kullanan birçok çocuk kısır döngüyle karşı karşıya. Birçok kişi kafeinin ne kadar zararlı olabileceğini bilmiyor” dedi.
Ne kadar tüketilmeli?
Swanswell’e göre ergenlik çağındaki bir kişinin 200 mg’dan daha fazla kafein tüketmemesi gerekiyor. Bu, aynı zamanda İngiltere Gıda Standartları Kurumu’nun hamile kadınlar için önerdiği miktar.
500 ml enerji içeceğinde 144-160mg kafein bulunuyor. 500 gram kolada ise 39.6mg. Bir enerji içeceğindeki kafein miktarının üç espresodaki kadar olduğu belirtiliyor.
İngiltere Meşrubatçılar Derneği Başkanı Gavin Partington, “Büyük kahve zincirlerindeki kahveler, birçok enerji içeceğininkinden daha fazla kafein içeriyor. Ancak her yiyecek ve içecekte olduğu gibi enerji içeceklerinin de ölçülü tüketilmesi gerekiyor” dedi.
Dernek, yüksek kafein içeren alkolsüz içecekleri çocuklara tavsiye etmiyor.