Kuru fasulye neden gaz yapar?

Yediğimiz yiyeceklere bağlı olarak hepimiz zaman zaman artan, zaman zaman azalan gaz şikayeti yaşarız.Lifli gıdaların gaz yapımını arttırdığı bilinmektedir. Ancak gaz şikayetlerini en çok arttıran ortak yiyeceğin fasulye olduğu hemen hepimiz için tecrübe ile sabittir. Peki neden fasulye gaz yapar?

Bağırsak gazlarını temel olarak hidrojen, azot ve karbon dioksitten oluşan kokusuz gazlar oluşturur. Bunlara ek olarak insanların yaklaşık üçte birinde başka bir gaz da oluşur: metan. Niçin bazı insanların diğerlerinden fazla metan ürettiği henüz belirsizdir. Bağırsaklarda oluşan metan gazı anal sfinkter üzerinde baskı yapar ve artan baskı sonucu rektumdan gaz çıkışı olur ( yellenme).

Bağırsak gazlarının kokulu olmasının sebebi ise kükürttür. Bu nedenle, sarımsak, soğan, pırasa, brokoli, karnabahar, lahana ve brüksel lahanası gibi kükürt oranı yüksek olan gıdaların yenilmesi kötü kokulu barsak gazlarına neden olabilir.

Bağırsak gazları hakkındaki bu kısa açıklamadan sonra gelelim fasulyenin neden diğer gıdalardan daha fazla gaz yaptığına.Fasulye “oligosakkarit” denilen bir şeker molekülü içerir. Oligosakkarit tipi büyük moleküllü şekerler midemizde veya ince barsaklarımızda sindirilemezler. Çünkü vücudumuz oligosakkaritleri sindirmemizi sağlayacak bir enzim üretmemektedir.

Yediğimiz yiyeceklerin vücudumuzda bir çeşit yakıt olarak kullanılabilmesi için sindirim sisteminde sindirilmeleri gerekir. Sindirim sistemimiz ağızla başlar ve anüsle son bulur. Gıdaların sindirilebilmesi için sindirim sistemimizin her bölümü ayrı görevler yapmaktadır. Örneğin gıdalar ağızda çiğnenir, küçük parçalara bölünür, midede yıkılabilmesi için enzimler ve asitler ile işlem görür, daha sonra birçoğu (protein, karbonhidrat ve yağlar) kana geçebilmek için ince bağırsağa geçer ve burada emilir. Gıdalardan geriye kalanların suyu ise kalın barsaklardan emilir ve en sonunda feçes olarak vücuttan atılır. Kalın bağırsağın  küçük bir rolü daha vardır: kalın bağırsağa gelmiş olan lif- posayı  yıkmak. İşte fasulyedeki oligosakaritler de bir cins liftir.

Oligosakaritler temelde bir polimer oluşturmak üzere (genellikle 2-10) monosakkaridlerin birkaç farklı türde yapılanmasıyla oluşan şeker moleküllerdir. İnsan vücudunda bu molekülleri yıkacak bir enzim yoktur. Bu nedenle oligosakkaritler sindirilmeden kalın bağırsak geçerler ve burada sayısız mikroplar tarafından gıda olarak kullanılırlar. Bu bakteriler  enfeksiyonların bazı türlerini vücuttan uzaklaştırmaya yardımcı antikorların üretimi için gerekli bazı vitaminlerin oluşumu ve emilimi gibi sağlık için çok önemli fonksiyonları yerine getirirler. Ancak fasulyenin oligosakkaritleri ile barsak bakterilerinin girdiği etkileşim sonucu gaz açığa çıkar. İşte fasulye yenilince oluşan barsak gazlarının nedeni budur.

Aynı mekanizma ile ince bağırsaklardan kalın bağırsağa sindirilmeden geçen tüm gıdalar gaz oluşumuna neden olur. Örneğin stresli olduğumuz zaman barsak hareketleri artar, bu hız bazı gıdaların kalın bağırsağa sindirilmeden geçmesine ve sonuçta gaza neden olur.

Kuru fasulye yedikten sonra gaz oluşmasını önlemenin tek yolu içerdiği oligosakkaritleri kalın bağırsağa ulaşmadan önce parçalayabilmektir. Oligosakkaritleri parçalayabilen enzim alfa galaktosidazdır. Bu enzim bir mantar türü olan aspergillus niger tarafından üretilebilir. Yurt dışında bu amaçla kullanılan hazır ürünler mevcuttur. Ancak alfa-galaktosidaz kan şekerini yükseltebileceği için şeker hastaları tarafından kullanılmamalıdır. Ayrıca alerjik hastalarda ve galaktoz seviyesini yükseltebileceği için galaktozemili hastalarda da kullanılmamalıdır.

Kuru fasulyeyi bir akşam önceden suya koyarak bekletmek mayalanmaya ve oligosakkaritlerin sindirimine yardımcı olabilir.

Bir cevap yazın

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.